Harcerze w Rudzie Pabianickiej
tekst Zbigniewa Zachmacza
O historii harcerstwa na terenie Rudy Pabianickiej opowiadał nieżyjący już pan Lindner, działacz "Sokoła"
W roku 1911 był on uczestnikiem kursu instruktorów zorganizowanym przez "Sokoła" dla skautów. Kurs odbywał się w Skolem w Galicji. Stamtąd przywieziono harcerstwo do Łodzi, a konkretnie do Rudy. Organizacja nazywała się wówczas "Skaut" i była tajna.
W 1913 r., na Popiołach (teren zwany "Harcerską Górką") spotkali się skauci. Ktoś zawiadomił władze o nielegalnym spotkaniu i młodych ludzi zaatakowali Kozacy. Byli ranni. To też kartka do niemal stuletniej historii harcerstwa w Rudzie Pabinickiej.
Ojciec mój, Stanisław Zachmacz (1920-1996) był uczniem Szkoły Powszechnej przy ul. Zagłoby (dziesiaj jest to ulica Scaleniowa). Nie było tam drużyny harcerskiej.
W roku 1934 został harcerzem w 1 R.D.H., gdzie drużynowym był druh Stanisław Zakrzewski, a potem Józef Gralewski. Ojciec mój, jedyny z drużyny, był na zlocie harcerskim w Spale w roku 1935. Jestem w posiadaniu pamiątkowej plakietki z tego zlotu. Józef Gralewski wydzielił z 1 R.D.H. grupę uczniów ze Szkoły Powszechnej nr 2 i utworzył z nich 2 R.D.H. im. Andrzeja Małkowskiego. Ojciec został przybocznym, a po ukończeniu w 1936 r. kursu drużynowych w Białej Górze - drużynowym.
Znane mi są również nazwiska innych instruktorów z tego okresu:
- Teodor Gajewski (zm. w 1974 r.), pełnił funkcję Komendanta Hufca w Rudzie Pabianickiej
- Stanisław Banaś
- Henryk Ostrowski
- Władysław Kasprzak
- Stanisław Ojrzanowski
- Jan Próchnicki (żyjący do dziś)
- Stanisław Knop
- Edward Kotynia (zginął w obozie w Dachau)
- Wacław Zamojski
- Marian Pankowski (zginął w obozie w Dachau)
- Lucjan Pankowski
- Tadeusz Hajduszkiewicz
- Jerzy Bielecki
- Antoni Błahitko
- Jerzy Różycki
Ludzi tych znałem osobiście, gdyż zaprzyjaźnieni z moimi Rodzicami, byli częstymi gośćmi w naszym domu.
W lipcu 1937 r. harcerze uczestniczyli w obozie w Tomaszowie Mazowieckim nad Pilicą, a w 1938 r. zorganizowali obóz nad jeziorem Studzienniczym koło Augustowa.
Wakacje w 1939 r. harcerze spędzili na wędrówkach po górach.
Po wybuchu wojny harcerstwo przeszło do podziemia. Powstał oddział "Szare Szeregi" Ruda. Organizacja działała od kwietnia 1940 r. Na jej czele stanął druh Stanisław Zakrzewski ps. "Bury". Mój ojciec, ps. "Góral", został jego zastępcą. Grupa ta działała do 1945 r.
W roku 1947 ojciec mój brał udział w Jubileuszowym Zlocie Chorągwi Łódzkiej (1912-1947), gdzie spotkał się z Aleksandrem Kamińskim.
Pierwszą drużyną na terenie Rudy Pabianickiej była drużyna im. Tadeusza Kościuszki. Kronika tej drużyny niestety zaginęła. Prawdopodobnie jest w rękach dawnego harcerza Wiesława Sprucha, który w latach 1946-1947 był sekretarzem Hufca Ruda Pabianicka. Potem został w Hufcu referentem Harcerskiej Służby Informacyjnej. Wyjechał z Łodzi i nie udało się go odszukać.
16 grudnia 1956 r., tydzień po historycznym Łódzkim Zjeździe Z.H.P, na którym dokonano ważnych zmian w strukturze Organizacji, w Szkole Podstawowej nr 143 w Łodzi przy ul. Ciechocińskiej 14, powstała na nowo 1 Łódzka Drużyna Harcerzy im. Tadeusza Kościuszki.
Na pierwszej zbiórce obecni byli:
- kierownik szkoły, Marian Adamski (dziadek premiera Marka Belki)
- Zdzisław Przanowski, podharcmistrz
- Stanisław Zachmacz, podharcmistrz - drużynowy
- grupa chłopców, którzy chcieli zostać harcerzami